Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia weszła w życie z dniem 1 czerwca 2025 r. Co za tym idzie, utraciła moc ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Co zmienia nowa ustawa? Szczegóły poniżej.
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia określa zadania państwa w zakresie aktywności zawodowej, wspierania zatrudnienia oraz rynku pracy i ma zastosowanie do:
- obywateli polskich poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz pracę za granicą u pracodawców zagranicznych,
- cudzoziemców poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymienionych w art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także cudzoziemców wymienionych w art. 1 ust. 3 pkt 3-6 tej ustawy.
Jakie zmiany przynosi ze sobą ustawa? Przykładowo, osoba bezrobotna lub poszukująca pracy będzie mogła zarejestrować się w urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce jej zamieszkania, a nie jak to było dotychczas – miejsca zameldowania. Będzie mogła także złożyć wniosek za pośrednictwem formularza elektronicznego. Ponadto ustawa umożliwiła rejestrację w urzędach pracy rolnikom.
Zgodnie z nową ustawą, status bezrobotnego przysługiwać będzie przez okres 3 lat od dnia rejestracji. W sytuacji utraty statusu bezrobotnego, organy zatrudnienia podejmować będą intensywne działania mające na celu aktywizację zawodową bezrobotnego oraz jego powrót na rynek pracy. Okres ten ulega przedłużeniu o czas niezbędny do zakończenia przez bezrobotnego formy pomocy. W przypadku urodzenia dziecka w tym okresie status osoby bezrobotnej ulegnie przedłużeniu o czas, przez który kobiecie przysługiwałby, zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek macierzyński. Ponowne nabycie statusu bezrobotnego może nastąpić w wyniku ponownej rejestracji, po upływie 90 dni od dnia upływu poprzedniego okresu. W takim przypadku okres 3 lat, liczyć się będzie od początku.
Kto może uzyskać status osoby bezrobotnej?
Status osoby bezrobotnej mogą nabyć, po spełnieniu pozostałych warunków, m.in. osoby uczące się w szkołach dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia w formie stacjonarnej lub zaocznej, w szkołach policealnych w formie stacjonarnej lub zaocznej, lub przystępujące do egzaminów eksternistycznych z zakresu programu nauczania szkoły dla dorosłych lub branżowej szkoły II stopnia, lub kształcące się na studiach niestacjonarnych, lub uczące się w szkole artystycznej realizującej wyłącznie kształcenie artystyczne.
Aby uzyskać status bezrobotnego, wymagane jest oprócz niezatrudnienia, nie wykonywania innej pracy zarobkowej, zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli osoba ubiegająca się o status bezrobotnego jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, spełnienie określonych ustawą warunków. Ustawa o rynku pracy wymienia przesłanki, których wystąpienie nie stanowi przeszkody do nabycia oraz posiadania statusu bezrobotnego. Nie pozbawi statusu bezrobotnego:
- wykonywanie przez wolontariuszy świadczeń odpowiadających świadczeniu pracy na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, jeżeli wolontariusz przedstawi właściwemu PUP porozumienie z korzystającym,
- odbywanie praktyki absolwenckiej na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich, jeżeli praktykant przedstawi właściwemu PUP umowę o praktykę absolwencką.
Warunki do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia określa także warunki, jakie trzeba spełnić, aby uzyskać zasiłek dla bezrobotnych, które nie różnią się w większym stopniu od zasad wprowadzonych „starą” ustawą. W porównaniu do dotychczasowej ustawy o promocji zatrudnienia zasiłek ten w pełnej wysokości przysługuje także osobie, której okres uprawniający do zasiłku wynosi mniej niż 5 lat (przysługiwało 80% kwoty zasiłku).
Dla osób bezrobotnych, których okres uprawniający do zasiłku wynosi co najmniej 20 lat, nadal zasiłek przysługiwać będzie w wysokości 120% kwoty zasiłku.
Tak jak dotychczas, zasiłek podlegać będzie corocznej waloryzacji z dniem 1 czerwca o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku.
Zasiłki, przyznane przed dniem wejścia w życie ustawy o rynku pracy będą wypłacane w wysokości i przez okresy wynikające z dotychczasowych przepisów.
Okres pobierania zasiłku wynosi 180 dni albo 365 dni. Z dłuższego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych skorzystają m.in. niepełnosprawni, osoby powyżej 50. roku życia oraz posiadające jednocześnie co najmniej łącznie 20-letni okres uprawniający do zasiłku (wymieniony w ustawie), osoby samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub uczelni i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Omawiana ustawa przewiduje pierwszeństwo w skierowaniu do udziału w formach pomocy: bezrobotnym posiadającym Kartę Dużej Rodziny, bezrobotnym powyżej 50. roku życia, bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotnym niepełnosprawnym, długotrwale bezrobotnym, bezrobotnym i poszukującym pracy, będącym osobami do 30. roku życia, bezrobotnym, samotnie wychowującym co najmniej jedno dziecko.
Formy aktywizacji
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia utrzymuje aktywizację zawodową w formie stażu, na zasadach jednolitych dla wszystkich bezrobotnych. Okres odbywania stażu, co do zasady, wynosi od 3 do 6 miesięcy, a jego realizacja może odbywać się w całości w formie stacjonarnej lub zdalnej. W przepisach wskazano, iż wymiar stażu w formie zdalnej oraz szczegółowe zasady odbywania stażu w formie zdalnej określa się w umowie o organizację stażu. W ustawie uregulowano, że łączny wymiar staży odbywanych przez bezrobotnego nie może przekroczyć 24 miesięcy w okresie kolejnych 10 lat, a u jednego organizatora łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy. Stypendium za okres odbywania stażu wynosi 160% kwoty zasiłku (było 120% zasiłku), przy czym za czas udokumentowanej niezdolności do pracy bezrobotny zachowuje prawo do stypendium w wysokości 50% kwoty stypendium.
Dofinansowanie wynagrodzenia
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia wprowadziła możliwości dofinansowania pracodawcy lub przedsiębiorcy wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego poszukującego pracy, który ukończył 60 lat – w przypadku kobiety lub 65 lat – w przypadku mężczyzny, o ile nie był on zatrudniony lub nie wykonywał innej pracy zarobkowej u tego pracodawcy, bezpośrednio przed zarejestrowaniem jako poszukujący pracy. Dofinansowanie wynagrodzenia przysługuje przez okres 1 miesiąca. Może być ono przyznane wielokrotnie. Dofinansowanie wynagrodzenia przysługuje w kwocie określonej w umowie, nie wyższej jednak niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie, obowiązującego w dniu zawarcia umowy, za każdego poszukującego pracy.
Pracodawca lub przedsiębiorca, który otrzymał to dofinansowanie, musi utrzymać w zatrudnieniu poszukującego pracy przez okres kolejnego 1 miesiąca. W przypadku niewywiązania się z powyższego warunku oraz nieutrzymania zatrudnienia przez okres dofinansowania, pracodawca lub przedsiębiorca zwraca otrzymane środki za ostatni miesiąc przysługiwania dofinansowania wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od kwoty otrzymanych środków, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.
Umowa o zatrudnienie skierowanego poszukującego pracy jest zawierana na okres do 12 miesięcy, przy czym dofinansowanie przysługuje co drugi miesiąc.
Starosta może, na podstawie zawartej umowy, przyznać pracodawcy lub przedsiębiorcy także dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego, który ukończył 50. rok życia, a nie ukończył 60 lat – w przypadku kobiety lub 65 lat – w przypadku mężczyzny, o ile nie był on zatrudniony lub nie wykonywał innej pracy zarobkowej u tego pracodawcy, bezpośrednio przed zarejestrowaniem jako bezrobotny. Przysługuje ono przez okres 12 miesięcy, w wysokości określonej w umowie, nie wyżej niż wskazana powyżej w przypadku zatrudnienia poszukującego pracy. Aby nie zwracać dofinansowania, pracodawca lub przedsiębiorca musi utrzymać w zatrudnieniu bezrobotnego przez okres kolejnych 6 miesięcy.
Prace interwencyjne
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia o rynku pracy przewiduje zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy na okres od 3 do 12 miesięcy skierowanych bezrobotnych. Bezrobotny może być skierowany do prac interwencyjnych do przedsiębiorcy niezatrudniającego pracownika na zasadach przewidzianych dla pracodawców. Prace interwencyjne (także roboty publiczne) nie mogą być organizowane w Wojewódzkich Urzędach Pracy, Powiatowych Urzędach Pracy oraz biurach poselskich, senatorskich i poselsko-senatorskich.
Pożyczki edukacyjne
Omawiana ustawa wprowadziła pożyczki edukacyjne w wysokości do 400% przeciętnego wynagrodzenia oraz zwiększyła efektywność i dostępność Krajowego Funduszu Szkoleniowego.
Ustawa o rynku pracy przewiduje te same zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy, co ustawa o promocji zatrudnienia.
Opracowano na podstawie materiałów Gofin
