5 stycznia 2023 roku weszła w życie nowa dyrektywa Unii Europejskiej dotycząca raportowania niefinansowego przedsiębiorstw. Jej celem jest nałożenie na firmy nowego obowiązku relacjonowania ich pozafinansowych działań. Przyczyni się to do wzrostu współpracy międzysektorowej, stworzenia nowego ładu korporacyjnego oraz ulepszenia współpracy między biznesem, a organizacjami pozarządowymi i samorządami. Bezpośrednio wpłynie także na takie obszary jak ochrona środowiska, poprawa praw pracowniczych czy walka z korupcją.
Przyszłość raportowania społecznego była tematem panelu podczas Europejskiego Forum Gospodarczego, które odbyło się w dn. 12-14.06.2023 w Łodzi. Został on zorganizowany przez Instytutu Spraw Obywatelskich. W dyskusji wzięli udział Dariusz Cieślak (wójt gminy Sędziejowice), dr Daniel Kiewra (Forum Odpowiedzialnego Biznesu), Jakub Pyrzanowski (prezes fundacji Krok do Przodu), dr Agata Rudnicka (Ekspertka ds. społecznej odpowiedzialności, ESG i zrównoważonego rozwoju, Uniwersytet Łódzki), Michał Sobczyk (Specjalista w zakresie zrównoważonego rozwoju i raportowania niefinansowego, KPMG w Polsce).
Co to jest ESG?
Skrót pochodzi z języka angielskiego i oznacza Środowisko (Environment), Społeczną Odpowiedzialność (Social Responsibility) oraz Ład Korporacyjny (tzw. Corporate Governance). Standardy ESG określają, czy dana firma prowadzi politykę odpowiedzialną społecznie, a więc dba o środowisko, prawa pracowników, społeczność lokalną, w której działa. Wprowadzenie nowej dyrektywy ma na celu wykreowanie bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego świata biznesu. Jest to jeden z fundamentów Europejskiego Zielonego Ładu.
Faktyczny wpływ dyrektywy na współpracę międzysektorową
Paneliści zastanawiali się czy dyrektywa nie jest jedynie kolejnym formalnym obowiązkiem nałożonym na firmy, od którego wykonywania przedsiębiorstwa będą się uchylać. Agata Rudnica podkreśliła, że wiele będzie zależało od dobrej woli samych firm. Z drugiej strony obowiązek raportowania może zapobiegać takim zjawiskom jak greenwashing przedsiębiorstw (potocznie nazywany ekościemą). Ponadto, raportowanie wesprze te firmy, które chcą prowadzić biznes społecznie odpowiedzialny.
Jak zauważył dr Daniel Kiewra współpraca biznesu i organizacji pozarządowych nie jest nowością. „Omówienie kwestii społecznej odpowiedzialności biznesu zaczęło się już w latach 70. Firma europejska, która jako pierwsza wyszła do społeczności lokalnej i zaczęła współpracować ze swoimi dostawcami to firma Danone”.
Wyzwania dla współpracy
Są i mankamenty. Jeden z nich może być taki, że firmy zamiast współpracować z niezależnymi NGOsami mogą po prostu zakładać własne fundacje oraz think tanki. Z drugiej strony, jak zauważa dr Kiewra, firmy nie mogą do końca ukrywać się za fasadowymi organizacjami.
Dyrektywa wymusza na nich szczegółowe raportowanie, a żeby „móc stworzyć raport, najpierw trzeba mieć co raportować”.
Michał Sobczyk podkreślał, że zmianą na plus wobec przepisów, które obowiązywały dotychczas, jest poszerzenie zakresu informacji, jakie mają być sprawozdawane oraz wprowadzenie sankcji finansowych za brak raportów. Zwrócił także uwagę na znaczenie roli zewnętrznej autoryzacji raportów oraz potrzebę dokładnego określenia metodologii ich opracowywania. Co istotne, nowa dyrektywa będzie nakładała obowiązek raportowania nie tylko na duże podmioty, ale także na małe firmy.
Obywatele i samorząd wobec dyrektywy
Dyrektywa ESG nadaje danym niefinansowym taką samą wartość jak danym finansowym. Te pierwsze są istotne z perspektywy obywatela oraz samorządów, te drugie zaś są kluczowe dla samego biznesu. Dariusz Cieślak, wójt gminy Sędziejowice, jako reprezentant samorządu stwierdził, że dzięki dyrektywie rola samorządów będzie w oczach biznesu wzrastać.
„Samorząd reprezentuje mieszkańców, to oni tak naprawdę podejmują decyzje. Jeśli biznes będzie chciał dotrzeć ze swym działaniem bezpośrednio do mieszkańca, to będzie musiał to robić przez samorząd”.
Wiele leży po stronie samych przedsiębiorstw i to one muszą wykazywać chęć współpracy z samorządami.
Czy tak będzie? To nie jest oczywiste. Jak wskazał przedsiębiorca społeczny Jakub Pyrzanowski firmy skupiają się na zysku, a raportowanie jest dla nich tylko dodatkowym obciążeniem. Stąd też należy wspierać biznes w dążeniu do zmiany i byciu bardziej odpowiedzialnym społecznie.
Nowe strategiczne wartości dla firm
Odziaływanie firm jest mocno związane z ich wpływem na środowisko. Jak zauważyła dr Agata Rudnicka, biznes jest coraz bardziej świadomy tego, że jego zasoby i możliwości realizowania celów biznesowych uzależnione są od szeroko pojętej natury: „Jeśli nie będzie zasobów środowiska, to biznes nie będzie mógł utrzymać swojej trwałości”. Dla biznesu środowisko powinno stać się strategiczną wartością. Jeśli firma wykorzystuje znaczne zasoby wody, to ochrona zbiorników wodnych powinna być dla niej istotna z biznesowego punktu widzenia. To zaś sprawi, że przedsiębiorstwa chętniej będą wdrażać innowacje proponowane przez organizacje pozarządowe, których celem będzie ochrona zasobów, na których im zależy. Dodatkowo jest to ważne z punktu widzenia konsumenta, o którego poparcie firmy zabiegają. Bojkot konsumencki mógłby ograniczyć znacząco zyski przedsiębiorstw.
Jest szansa na zmiany
Nowa dyrektywa jest dobrą okazją do tego, by usiąść do wspólnego stołu (biznes, organizacje pozarządowe i samorząd) i zastanowić się, jak mądrze wziąć odpowiedzialność za zasoby, z których korzystamy. Sukces w dużej mierze zależy od tego, jakie cele uznamy za ważne. Problem polega na tym, że zacząć powinniśmy już dzisiaj. Czy jesteśmy na to gotowi?
Relację przygotowała Andżelika Serwatka, wolontariuszka redakcji Tygodnika Spraw Obywatelskich
Obejrzyj relację video z panelu
Obejrzyj fotorelację z panelu
Działania organizacji w latach 2022-2024 dofinansowane z Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.
